بخش دوم

حضرت ابوبکر صدیق رضی الله عنه

ایشان بزرگ‌ترین مشاور رسول خدا ﷺ بودند؛ به برتری عقل، حسن رأی، حکمت و آگاهی به تاریخ جزیرة العرب و ترکیب جمعیتی آن متمایز بود.

در کنار این صفات صداقت حضرت ابوبکر صدیق رضی الله عنه، که ایشان را از قدیم با پیامبر صلی الله علیه و سلم مرتبط ساخته بود، عامل مهم دیگری بود که باعث شد از جانب پیامبر ﷺ برای سفر مهم و مشکل هجرت انتخاب شود.

مهارت ایشان در علم تاریخ ایشان را به مشاور خاص پیامبر صلی الله علیه و سلم در حرکت‌های دعوی میان قبایل عرب بدل کرده بود؛ ارزیابی‌های تاریخی از قبایل عرب را که هدف دعوت بودند به پیامبر ﷺ می‌داد تا اینکه برای دعوت هر قبیله استراتیژی خاص و منحصر به آن قبیله در نظر گرفته شود و دعوت هر قبیله مناسب ظرفیت‌های اجتماعی و پشتوانهٔ فرهنگی و سیاسی آن باشد.

عمر بن خطاب رضی الله عنه

مشاور دوم پیامبر ﷺ و به مثل جناح مقابل حضرت ابوبکر صدیق رضی الله عنه بود؛ ابوبکر صدیق رضی الله عنه در تصمیمات به نرمی و انعطاف مشوره می‌داد و حضرت عمر رضی الله مایل به شدت و سختی بود.

وجود حضرت عمر رضی الله عنه جانب مقابل حضرت ابوبکر، پیامبر ﷺ را در شناخت آراء مختلف سیاسی کمک می‌کرد.

عثمان بن عفان رضی الله عنه

ایشان به عنوان فرستاده رسول الله ﷺ به طرف مکه قبل از صلح حدیبیه انتخاب شدند. انتخاب حضرت عثمان رضی الله بعد از مشوره با حضرت عمر رضی الله عنه صورت گرفت که ابتدای امر خود ایشان کاندید این مهم بود.

حضرت عثمان رضی الله عنه بخاطر اینکه به قبیلهٔ بنی عبد شمس تعلق داشت به این امر خطیر انتخاب شد؛ این قبیله قدرت بزرگی در مکه داشت که به این دلیل قریش از آسیب رساندن به حضرت عثمان رضی الله عنه می‌ترسیدند.

بر عکس حضرت عمر رضی الله عنه به قبیله بنی عدی بن کعب تعلق داشت که قدرت زیادی در مکه نداشتند.

علی بن أبی طالب رضی الله عنه

از جملهٔ شجاع‌ترین و قوی‌ترین صحابه بودند. پیامبر ﷺ ایشان را برای عملیات‌های مهم جنگی انتخاب می‌کرد.

شب هجرت برای اینکه در بستر رسول الله ﷺ بخوابد برگزیده شد. در غزوهٔ بدر برای اینکه یکی از سه جنگجوئی باشد که برای مبارزه پیش قدم می‌شود انتخاب شد.

حمل بیرق مسلمانان در غزوهٔ بدر به ایشان سپرده شد.

در غزوهٔ تبوک، خلیفه پیامبر ﷺ در مدینه بود.

حذیفة بن الیمان رضی الله عنه

حذیفه رضی الله عنه مهارت خاصی در عملیات‌های استخباراتی داشت.

در جمع‌آوری و تحلیل معلومات و راه‌های مختلف آن ماهر بود. دارای ثبات عاطفی قوی برای کنترل احساسات بود؛ در لحظات احساسی عموم افراد نمی‌توانند خود را کنترل کنند. در جمع‌آوری معلومات مخفیانه برتری داشت.

این صفات ایشان را صلاحیت داد تا به عنوان مدیر استخباراتی خاص رسول الله ﷺ باشد.

در غزوهٔ احزاب مسئولیت جمع‌آوری معلومات از قلب صفوف دشمن به ایشان سپرده شد. حضرت حذیفه توانست این عملیات را با پیروزی به پایان برساند بدون اینکه توجه دشمن را به خود جلب کند یا کدام اقدام احساسی کند که منجر به ناکام شدن عملیات شود.

پیامبر ﷺ اسرار بسیار مهمی را به حضرت حذیفه بن یمان گفت که از جملهٔ آن نام‌های منافقین بود.

حضرت حذیفه ثابت کرد که برای پنهان کردن اسرار پیامبر ﷺ انتخاب بسیار مناسبی از جانب ایشان بوده است که حتی بعد از وفات رسول الله صلی الله علیه وسلم نیز این اسرار را افشا نکرد.

نکتهٔ مهم دیگری که در مورد ایشان باید گفت این است که ایشان نقش بسیار مهمی در پیروزی جنگ نهاوند داشت که به انهدام امپراطوری فارس انجامید. ایشان شهادت سرلشکر مسلمانان را، که حضرت نعمان بن مقرن المزنی رضی الله عنه بود،‌ مخفی کرد. حضرت نعمان اولین شهید در این جنگ بود. سپاهیان تا آخر نبرد به این گمان بودند که سر لشکر مسلمانان هیچ آسیبی ندیده است.

برگرفته از کتاب (مدرسة محمد صلی الله علیه و سلم) اثر نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار فلسطینی، جهاد التربانی.

بخش اول