بخش سوم

محمد بن مسلمه رضی الله عنه:

از جملهٔ افراد برگزیده‌ای بود که مأموریت حفاظت از پیامبر صلی الله علیه وسلم را به عهده داشت.

ایشان به مثابهٔ فرماندهٔ نیروهای واکنش سریع و عملیات‌های خاص بود که فقط به دستور پیامبر صلی الله علیه وسلم فعالیت می‌کرد.

این صحابهٔ جلیل القدر همان‌طور که در وصف او آمده است: سیاه پوست، قوی هیکل، قد بلند و بزرگ جثه بودد؛ خلق و خوی عسکری بر آن غالب بود.

این صفات جسمانی و ذهنی به او این قابلیت را داد تا از طرف پیامبر صلی الله علیه وسلم برای عملیات‌های خطرناک نظامی انتخاب شود.

رسول الله صلی الله علیه وسلم او را به رهبری نیروهای گارد ویژه برگزید که متشکل از پنجاه صحابه بود. مأموریت شان حراست از معسکر مسلمین قبل از غزوهٔ احد برای جلوگیری از یورش شبانهٔ دشمن بود.

حضرت محمد بن مسلمه رضی الله عنه یکی از اصحابی بود که در غزوهٔ احد همراه با پیامبر صلی الله علیه وسلم ثابت قدم ماند: بعد از اینکه در لشکر مسلمین هرج و مرج پدید آمد.

او هم‌چنان رهبری عملیات سرّی‌ای را به عهده داشت که خطر کعب بن اشرف را از میان برداشت که باعث اذیت و آزار زنان مدینه بود و با مشرکین مکه علیه مسلمانان همکاری می‌کرد.

هم‌چنان فرستادهٔ خاص پیامبر صلی الله علیه وسلم به طرف بنی نضیر بود بعد از اینکه تلاش‌های بنی‌ نضیر برای ترور پیامبر صلی الله علیه وسلم ناکام ماند.

هم‌چنان زمانی که مسلمان‌ها برای عمرهٔ قضا به طرف مکه در حرکت بودند حضرت محمد بن مسلمه به رهبری سوارکاران خاص که از صد صحابه تشکیل شده بود انتخاب شد.

رهبری قوای خاص در دو عملیات مهم نظامی را نیز پیامبر صلی الله علیه وسلم به محمد بن مسلمه رضی الله عنه سپرد که یکی سریه قرطاء و دیگری سریه ذی القصة بود.

در این عملیات اخیر حضرت محمد بن مسلمه رضی الله عنه قریب به موت بود اما به شکل بسیار عجیبی نجات پیدا کرد تا همراه پیامبر صلی الله علیه وسلم در تمام غزوات شرکت کند (به استثنای غزوهٔ تبوک که پیامبرﷺ او را مأمور محافظت از مدینه مقرر کرد).

بعد از وفات پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز او عضو گروه عملیات ویژه بود که حضرت عمر رضی الله عنه آن‌ها را به مصر فرستاد. در مصر فتح قلعهٔ بابل بر مسلمان‌ها مشکل شد. حضرت عمر رضی الله عنه گروه عملیات ویژه را برای فتح این قلعه فرستاد که حضرت محمد بن مسلمه رضی الله نیز در این گروه بود. این گروه توانست از دیوارهای قلعه بالا برود و قلعه را فتح کند.

حضرت عمر رضی الله عنه هم‌چنان محمد بن مسلمه رضی الله عنه را به عنوان فرستادهٔ خاص خود انتخاب کرد تا به مناطق مختلف اسلامی سفر کند و در مورد شکایت‌هائی که به ایشان می‌رسید تحقیق کند.

مثال‌هائی بود از توانائی پیامبر صلی الله علیه وسلم در انتخاب شخص مناسب برای جای مناسب.

در این مورد مثال‌های زیادی وجود دارد که نمی‌تواند همه را اینجا ذکر کرد.

فقط خواستم به منهج عملی پیامبر صلی الله علیه وسلم در انتخاب افراد – که همیشه از آن پیروی می‌کرد – اشاره‌ای بکنم.

کسی که در این مورد خواهان تحقیق بیشتر باشد می‌تواند به کتب سیرت و تاریخ مراجعه کند و صفات اشخاصی را که پیامبر ﷺ آن‌ها را برای وظایف مختلف انتخاب کرده بود مطالعه کند.

در این وقت انسان خود را به معنای واقعی کلمه در مقابل ذهنیت حرفه‌ای خیره‌کننده‌ای می‌بیند.

برای همین، عجیب نبود که پیامبر ﷺ در مدت بسیار کمی موفق به تأسیس حکومتی که شد که تمام جزیرة العرب را دربر گرفت.

در دولتی که پیامبر ﷺ پایه‌گذاری کرد،‌ اصول انتخاب فرد مناسب در جای مناسب به صورت کامل مراعات شد.

در استفاده از متخصصین و استعدادهای صحابه بسیار موفق بود.

اما اگر انتخاب‌های پیامبر ﷺ از روی روابط و قوم‌گرائی یا واسطه‌بازی می‌بود،‌ دعوتش به این شکل موفق نمی‌بود، و دولتش نابود می‌شد؛ مانند تمام دولت‌های دیگری که افراد متخصص از آن دور شدند و جای متخصصین را افرادی گرفتند که استحقاق آن مناصب را نداشتند.

به این اساس رسول اکرم ﷺ از خطرات این کار امت اسلامی را بر حذر داشت:

[عن أبي هريرة:] إذا ضُيِّعَتِ الأمانَةُ فانْتَظِرِ السّاعَةَ قالَ: كيفَ إضاعَتُها يا رَسولَ اللهِ؟ قالَ: إذا أُسْنِدَ الأمْرُ إلى غيرِ أهْلِهِ فانْتَظِرِ السّاعَةَ.صحیح بخاری

ترجمه:

از حضرت ابوهریرة رضی الله عنه روایت است که رسول الله ﷺ فرمودند: وقتی که امانت از بین رفت پس منتظر قیامت باشید. صحابه گفت امانت چگونه از بین  می‌رود؟ فرمود: وقتی که کار به نا اهل آن سپرده شد پس منتظر قیامت باشید.

بخش اول

بخش دوم

برگرفته از کتاب (مدرسة محمد صلی الله علیه و سلم) اثر نویسنده، روزنامه‌نگار و شاعر فلسطینی، جهاد التربانی.