تحریم تولیدات اسرائیل

نویسنده: دکتر راغب السرجانی

ترجمه و تلخیص: محمدعمر عمری

وقتی که حرف از تحریم تولیدات اسرائیل و شرکت‌های حامی اسرائیل می‌شود بعضی از مسلمانان اعتراض می‌کنند.

بعضی تایید و بعضی هم رد می‌کنند.

اما حقیقت امر این است که تحریم یک سلاح فعال و مؤثر است و من به یقین می‌گویم که بر تمام امت اسلام واجب است؛ چرا که همه به آن نیازمندیم و غنی و فقیر، زن و مرد، بزرگ و کوچک در این مورد باهم برابریم.

این تلاش امتی است که می‌خواهد از بحران خارج شود و با تمام صلابت در برابر دشمن خود بایستد.

من تعجب می‌کنم از کسانی که تحریم را یک وسیلۀ غربی و بیگانه توصیف می‌کنند؛ برای همین هم بعضی‌ها بدعت می‌گویند. برای این افراد می‌گویم: تحریم یکی از وسایل مقاومت و دفاع است که قوانین خاص خود را دارد، اگر در مطابقت با شریعت انجام شود اشکالی ندارد و گرنه به سمت دیگری می‌رود.

اسلحه بدعت نیست زمانی که در دفاع از خود، گرفتن حق و تحکیم عدالت استفاده شود؛ اما اگر برای ظلم، زور و استبداد به کار گرفه شود بدعت است. اینجا صحبت از جدید بودن و عدم وجود آن در زمان رسول الله صلی الله علیه و سلم نیست بلکه حرف از محل و روش استفاده آن است.

با وجود تمام این‌ها دوست دارم به مسلمان‌ها اطمینان بدهم که تحریم از وسایلی است که در زمان رسول الله صلی الله علیه و سلم نیز استفاده شده است و رسول الله صلی الله علیه و سلم در مورد آن سکوت کرده است؛ همین سکوت رسول الله صلی الله علیه و سلم باعث می‌شود که تحریم از جملۀ سنت‌های رسول الله صلی الله علیه و سلم شمرده شود.

مقصد من تحریمی است که یکی از اصحاب به آن اقدام کرد و پیامبر صلی الله علیه و سلم با آن موافقت کرد.

و آن تحریم به این شکل بود:

حضرت ثمامة بن أثال رضی الله عنه از تجار بزرگ جو در جزیرة العرب بود و ایشان از اقوامی بود که واردکنندۀ بیشترین جو در منطقه بود که مقدار قابل توجهی از جو مصرفی مکه و اطراف آن را تامین می‌کردند.

حضرت ثمامه بن أثال در سال هفتم هجری مسلمان شده بود و این زمانی بود که بعد از صلح حدیبه نوعی آتش بس بین مسلمان‌ها و مشرکین برقرار شده بود. حضرت ثمامه برای ادای عمره به مکۀ مکرمه رفت و با بعضی از بزرگان قریش ملاقات کرد. او از نزدیک متوجه شد که چه ظلمی بر مسلمانان شده است و چه تهمت‌هایی بر پیامبر صلی الله علیه و سلم زده شده است. پس با خود فیصله کرد که با این قوم مشرک دیگر تجارت نکند و قسم یاد کرد که: والله دیگر حتی یک دانه جو از یمامه به شما نخواهد رسید مگر اینکه پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم اجازه بدهد.

ثمامه رضی الله عنه در اینجا برای مقابله با ظلمی که بر مسلمان‌ها شده بود به تحریم اقتصادی اقدام کرد.

پیامبر صلی الله علیه و سلم این موضوع را شنید و هیچ اعتراضی نکرد. سکوت پیامبر صلی الله علیه و سلم در این مورد اقرار گفته می‌شود و اقرار سنت است؛ پس این کار حضرت ثمامه رضی الله عنه به همین روش سنت است و روشی برای تمام مسلمان‌ها.

قریش در نتیجۀ این تحریم بسیار به مشقت افتاد و نزدیک بود که هلاک شوند؛ بنابراین گروهی را پیش پیامبر صلی الله علیه و سلم فرستادند و از او خواستند که برای ثمامه اجازه بدهد تا با قریش تجارت کند.

رسول الله صلی الله علیه و سلم از آنجایی که رحمتی برای تمام جهانیان بود به ثمامه اجازه داد تا با قریش تجارت کند.

توجه به چند نکته در این مورد ضروری است:

۱- رسول الله صلی الله علیه و سلم برای حضرت ثمامه نگفت که این کار تو ناجایز بود بلکه به حال مشرکین رحمش آمد.

۲- این اجازۀ پیامبر صلی الله علیه و سلم در زمان آتش بس بود و پیامبر صلی الله علیه و سلم بسیار حریص بود که دوستی قریش را جلب کند؛ چرا که این کار به اسلام آنها و تمام جزیرة العرب می‌انجامید؛ به همین دلیل این موقف درست را اختیار کرد. اما به ثمامه رضی الله عنه نیز اعتراض نکرد تا به این ترتیب جواز شرعی تحریم را به این شکل داده باشد.

۳- این تحریم، بینی قریش را به خاک مالید تا جایی که با تمام تکبر و غرورشان پیش پیامبر صلی الله علیه و سلم آمدند و خواهان رفع تحریم شدند؛ به این ترتیب اثر مثبت این وسیلهٔ مهم ثابت گردید.

۴- ثمامه بن أثال رضی الله عنه از تجارت با قریش امتناع کرد و این حقی اس که برای هر انسانی ممکن است پیش بیاید؛ که مالک چیزی است و به یکی می‌فروشد و به دیگری نمی‌فروشد.

۵- حضرت ثمامه هیچ تجاوزی به قریش نکرد فقط از تجارت با قریش خودداری کرد که امری کاملا عرفی و شرعی است. زمانی که قریش پیش پیامبر صلی الله علیه و سلم آمدند نگفتند که ثمامه کاری خلاف عرف و شرع انجام داده است فقط مشکلات انسانی‌ای که در مکه وجود داشت ذکر کردند و خواهان رحم و کرم پیامبر صلی الله علیه و سلم شدند؛ از قانونی بودن مسئله حرفی نزدند.

شکی نیست که شخص ثمامه رضی الله عنه نیز ضررهای مادی زیادی را در نتیجهٔ این تحریم متحمل شد؛ چرا که او هم یک تاجر بود و یکی از بزرگ‌ترین خریدارهای منطقه را تحریم کرده بود؛ اما با وجود تمام این‌ها، از فایدهٔ خود بخاطر نصرت اسلام گذشت.

این کار حضرت ثمامه پیامی است به تمامی تاجرها بلکه به تمام مسلمان‌ها که ضرر اقتصادی نباید سبب شود که ما به دشمن کمک کنیم.

منبع: (فلسطین و واجبات الامة) تالیف دکتر راغب السرجانی